Over de geschiedenis van Shanty liederen

Nederland heeft een lange scheepvaarttraditie.
In de 17e eeuw (gouden eeuw) kwam de scheepvaart tot bloei (VOC). Nederland nam een vooraanstaande positie in wereldwijd. Maar het leven was hard aan boord. In die tijd was het voedsel eenzijdig en dit leidde vaak tot ziektes en sterfgevallen. Zeereizen duurden soms meerdere jaren.

Slavenhandel was in de 17e en 18e eeuw heel normaal. Daar kwam in de 19e eeuw een einde aan.

De liederen die wij zingen zijn in die eeuwen ontstaan. Het taalgebruik is soms ruw en soms ook verbasterd. Bemanningen bestonden uit mannen uit vele landen en mixten het Nederlands of Engels vaak met woorden uit hun eigen taal. Zeelieden werden daarom ook vaak John of Joe genoemd.

Er werd veel over zeehelden en over de zeevaart gezongen. Maar dat zijn geen Shanty liederen. De Shanty’s  zijn liederen die door de bemanningen aan boord werden gezongen. Naast het feit dat het plezierig is om te zingen, hadden de liederen ook een doel. Onder andere om het zware werk te verlichten. Bijvoorbeeld als het anker opgetrokken moest worden of de zeilen gehesen.
In de 19e eeuw bloeide de zeilvaart opnieuw op. (1820 tot ongeveer 1870). Na 1870 maakte de komst van de stoomschepen een eind aan de zeilvaart met zijn romantiek, maar ook met zijn hardheid.

Meer over shanty’s
Uitspraak:
Shanty spreek je uit als ‘sjentie’

Oorsprong

De oorspronkelijke betekenis van het woord shanty is waarschijnlijk ‘negerhut’. Ook de schepen, die vroeger negerslaven vervoerden, werden shanty’s genoemd, naar de krottenwijken met negerhutten waar de slaven vandaan kwamen. Na afschaffing van de slavernij vonden veel van deze negers werk bij de koopvaardij en zongen daar hun liedjes. Deze songs werden door Europese zeelui (vooral Ieren en Engelsen) gemengd met bekende volksliedjes. Uit die combinatie zijn de zeemansliedjes ontstaan die we shanty’s noemen. Van veel shanty’s heeft de melodie een Afrikaanse oorsprong; de negerslaven hebben voor de overlevering ervan gezorgd.

Inhoud

De zee en het schip vormden  de inspiratiebron voor twee onbereikbare zaken, waar de zeeman van droomde en wild over fantaseerde: drank en vrouwen. Of daarom een schip vrouwelijk is weet ik niet.  De thema’s  drank en vrouwen zijn in veel shanty’s terug te vinden. Shanty’s fungeerden als uitlaatklep voor een naar de huidige maatstaven beestachtig hard en ruig  bestaan. Er zijn van verscheidene liedjes dan ook vaak twee versies: één die tijdens het werk op zee werd gezongen en één die werd gezongen als er ’vrouwvolk’ of hoog bezoek aan boord kwam. Ook kwam het wel voor dat de schunnige woorden in een lied niet werden gezongen maar gefloten. De tekst van shanty’s – zoals die vandaag de dag worden gezongen – is vaak nóg redelijk dubbelzinnig, maar desondanks bijna niet vergelijkbaar met de rauwe teksten van vroeger.